‘Vertrouwen op jezelf en op anderen’. ‘Bij jezelf beginnen en op de eerste plaats leidinggeven aan jezelf’. Dat zijn de eerste drie ankers voor het nieuwe leiderschap dat nu nodig is. Ankers die één ding gemeenschappelijk hebben: dat je de pijl op jezelf moet richten en niet op anderen. Zo’n verandering gaat niet zomaar. Die vereist moed.
Zo lang vraagstukken nog simpel en ingewikkeld zijn, kun je deze met logica oplossen. Met autoritair en managerial leiderschap kun je dan heel ver komen. Zodra vraagstukken echter complex worden en de omgeving chaotisch is, gaat dat niet meer. Dat is juist nu het geval. Dan is ander leiderschap nodig. Dan is verbinding en presentie geboden. Je gaat samen op weg zonder dat je de toekomst precies kent.
Hoe vermijd je de dominante reflex van top-downdenken? Wat kun je doen? Wat geeft houvast te midden van alle dynamiek?
Ik schets tien ankers van vertrouwen in tien achtereenvolgende berichten.
Dit is het vierde anker: Moed is vereist
Het is lastig om gewoontes te veranderen
Vaak ontbreekt die moed. Joris Luyendijk laat het zien in zijn boek ‘Dit kan niet waar zijn’ (2015). Twee jaar lang verkent en onderzoekt hij London City, het financiële hart van Europa. Het lijkt alsof de financiële crisis van 2008 aan de bankenwereld is voorbijgegaan. Alles is toegestaan, zo lang niemand het ontdekt. Want voordat je het weet, kun je zelf het veld ruimen. Vertrouwen is wel het laatste, waar je op kunt rekenen. De crisis lijkt helemaal vergeten, alles gaat weer als vroeger. Het systeem, de gewoontes van alledag, zijn niet veranderd.
Het is lastig om gewoontes te veranderen. Dat geldt ook voor leiders. Daarvoor is moed nodig.
Wat effectief leiderschap vraagt
Dat laat hoogleraar Mariëlle Heijltjes in haar prachtige inaugurale rede ‘Managerial Behavior, een kwestie van moed’ (2008) zien. Ze maakt duidelijk dat effectief gedrag van leiders gaat over het combineren van twee schijnbaar tegengestelde zaken. Je moet mensen in staat stellen om hun werk goed te doen zodat ze zelf vooruitgang boeken (het zakelijke aspect) én je moet ze met respect als mens behandelen (het menselijke aspect).
Toch blijkt in de praktijk dat nog niet zo eenvoudig. Er blijkt moed voor nodig om dit bewezen effectief gedrag als leider ook daadwerkelijk te doen.
Moed is nodig om het anders te doen
Op de eerste plaats is die moed nodig, omdat je je buiten je vertrouwde comfortzone begeeft. Daarmee vergroot je je onzekerheid. Zo ben je als leidinggevende verantwoordelijk voor het gedrag van je medewerkers. Daar ben je op aanspreekbaar, zonder dat je dat gedrag echt in de hand hebt. Gaat er iets fout, dan moet jíj je verantwoorden. Dan is het altijd prettig, wanneer je kunt aangeven dat je gedaan hebt wat normaal gesproken een leidinggevende doet.
Ben je zelf een specialist, die zelf van de inhoud alles weet, dan stuur en overtuig je met je kennis en argumenten. Ben je een manager dan voer je regie via regels, afspraken, processen en procedures. Dit is het gedrag, dat past bij managerial leiderschap. Zo lang je daarbinnen blijft, voldoe je aan dat wat momenteel gemeengoed is. Er is moed voor nodig om het anders te doen.
Met netwerken maak je snelste stappen
Ook je carrièreperspectief is een factor. Je kunt wel effectief gedrag vervullen als leider. Dat wil nog niet zeggen dat je carrière daardoor een boost krijgt. Het is al vaak bewezen. De snelste stappen in je carrière maak je eerder vanwege je uitstekende netwerk dan omdat je je rol als leider uitstekend vervult. Er is dus moed nodig om je niet door het carrièreperspectief te laten leiden.
Verbinding en presentie is een out-of-the-box-actie
Tot slot is er moed nodig, omdat effectief leiderschap bescheidenheid vraagt. Je staat weliswaar zelf op de foto, niet om te pronken, maar om open en kwetsbaar – net als iedereen – te leren van je fouten en vergissingen. Met autoritair – en managerial leiderschap speel je op safe. Je doet wat op dit moment gemeengoed is, het is goed voor je carrièreperspectief en je hoeft aan je ego geen beperkingen op te leggen. Stappen zetten in de richting van verbinding en presentie is een out-of-the-box-actie. Het vereist moed.
Wat je verder kunt doen
- Ken je collega’s voor wie dit artikel heel bruikbaar zou kunnen zijn? Stuur hen dan de link van dit artikel door.
Samen maken we van verbindend leiden de hoofdstroom!
Meer lezen
- ‘De tien ankers van vertrouwen voor nieuw leiderschap’
- ‘Groeien in leiderschap. Begin bij jezelf en doe het samen.’
- Het boek bestellen
Colofon: Foto: Bert Vrolijk
