Neem je initiatief en ben je aan de bal? Of ben je de speelbal die door anderen, door omstandigheden of gebeurtenissen van hot naar her wordt geslingerd? Het gedrag van zo’n speelbal is te voorspellen. Je gaat proberen om aan die slinger te ontkomen of om het effect ervan te minimaliseren. Hoe effectief je daar ook in bent, het leidt niet tot verandering.
Zo lang vraagstukken nog simpel en ingewikkeld zijn, kun je deze met logica oplossen. Met autoritair en managerial leiderschap kun je dan heel ver komen. Zodra vraagstukken echter complex worden en de omgeving chaotisch is, gaat dat niet meer. Dat is juist nu het geval. Dan is ander leiderschap nodig. Dan is verbinding en presentie geboden. Je gaat samen op weg zonder dat je de toekomst precies kent.
Hoe vermijd je de dominante reflex van top-downdenken? Wat kun je doen? Wat geeft houvast te midden van alle dynamiek?
Ik schets tien ankers van vertrouwen in tien achtereenvolgende berichten.
Dit is het tiende anker: Kom aan de bal
Volger, bureaucraat, wantrouwer en conservatief
Zo’n rol als speelbal kun je vanuit verschillende posities vervullen. James Clawson benoemt er vier in zijn boek ‘Level III Leadership’ (2010): de positie van de volger, de bureaucraat, de wantrouwer en de conservatief. Bij de positie van de volger wacht je af totdat anderen vertellen, wat je moet doen. Waarom zou je immers de eerste stap zetten? Als bureaucraat wijs je naar de procedures. Die zijn nu eenmaal zo. Ze zijn voor jou een richtsnoer en geven houvast. De groep die geen vertrouwen heeft is sceptisch. ‘Dat hebben we al eerder geprobeerd’ en ‘dat zal toch niet werken’, zijn dan gevleugelde zinnen.
Tot slot heb je het conservatieve kamp. Daar hoor je ‘zo hebben we het nog nooit gedaan’ en ‘ik ben al blij, wanneer we kunnen houden wat we hebben’.
Welk van deze klassiekers je ook kiest. Je begrijpt de uitkomst al. Alles blijft bij hetzelfde.
Het verhaal van de drinker
Het doet me denken aan de drinker in het boek De Kleine Prins (2002) van Antoine de Saint-Exupéry. De kleine prins heeft een wonderlijke ontmoeting met de drinker. De drinker vertelt dat hij drinkt om te vergeten. Wanneer de kleine prins doorvraagt, blijkt de drinker te willen vergeten dat hij zich schaamt. De kleine prins blijft nieuwsgierig en vraagt nog een keer door. Waarop de drinker bekent dat hij zich schaamt voor het feit dat hij drinkt… Hij is verstrikt geraakt in zijn eigen patroon.
Je maakt verschil door initiatief te nemen
Een patroon ‘helpt’ om te blijven doen wat je altijd al doet. Je bent een speelbal geworden van je eigen gedachten en gewoontes. Dat kun je doorbreken door aan de bal te komen en het spel te maken: je neemt initiatief, maakt een plan, spreekt acties af en je gaat ze doen. Zo maak je verschil. Zo doorbreek je dat je geleefd wordt en neem je het heft in eigen handen.
Elke lange tocht begint met een eerste stap. Het is die eerste stap die op dat moment alleen maar telt. Waar het om gaat is dat je hem zet.
Samen in verbinding verder komen
Misschien is juist dit het moment om een stap te zetten. We zijn onderweg naar een nieuwe wereld. Tijdens de startbijeenkomst van de coöperatie Verbindend Leiden (2016) maakte hoogleraar Mariëlle Heijltjes dit klip en klaar duidelijk. Het is een nieuwe wereld waarin niemand het alleenrecht heeft op een antwoord. Waar,
- de context zo complex is, dat we alleen samen in verbinding verder komen;
- je je steeds opnieuw verdiept in wat je nu beoogt, voor jezelf, voor je organisatie, voor de samenleving;
- je bereid bent om je oprecht te verdiepen in perspectieven van anderen en
- je je afvraagt hoe je leert van fouten en hoe je iedere keer weer moedig nieuwe stappen zet in de context die zich aandient.
Wat je verder kunt doen
- Ken je collega’s voor wie dit artikel heel bruikbaar zou kunnen zijn? Stuur hen dan een link van dit artikel door.
- Heb je feedback of suggesties voor mij of voor medelezers, gebruik dan het commentaarveld onder het artikel om je commentaar te geven.
Samen maken we van verbindend leiden de bovenstroom!
Meer lezen
- ‘De tien ankers van vertrouwen voor nieuw leiderschap’
- ‘Groeien in leiderschap. Begin bij jezelf en doe het samen.’
Colofon: Foto: Bert Vrolijk
