Hoe komt een domein van leiderschap tot uitdrukking in gesprekken die je voert? Dat is de kernvraag, die ik beantwoord met een viertal video’s. Je ziet me als leider in vier verschillende domeinen met medewerking van mijn collega’s bij Radar, Silvia Fey (hier in de rol van hoofd HRM) en Diana Zanuttini (camera en montage). Je ziet hier de video die een beeld geeft van het presentiedomein. Heb je hem nog niet gezien? Kijk dan even! Het duurt nog geen twee minuten…
In het presentiedomein breng je jezelf als persoon in. Je zie de ander als een inspiratiebron.
Je bent er van overtuigd dat wat de ander denkt en voelt je verder brengt. Je nodigt uit door jouw gedachten en gevoelens uitnodigend op tafel te leggen.
De scene
Leider en medewerker zitten naar elkaar toe gedraaid. Er is geen tafel tussen hen in. De leider past de vier beginselen toe van geweldloze communicatie. Hij start met feiten: het ziekte verzuim is nog altijd te hoog. Daarna benoemt hij zijn gevoel door aan te geven dat hij ervan baalt en zorgen heeft. Hij maakt zijn behoefte duidelijk. Hij wil het begrijpen. Tot slot doet hij een verzoek aan de medewerker om het hem uit te leggen en te vertellen hoe zij er in staat.
Het is natuurlijk slechts de start van het gesprek. Cruciaal is natuurlijk hoe het vervolg zal zijn. Voor de leider is het dan zaak om open te staan voor de inbreng van de medewerker op deze vier punten. Hoe ziet de medewerker de feiten, welk gevoel heeft ze daar bij, wat is haar behoefte en wat is haar verzoek aan de leider. Dat zijn dan de aandachtspunten om het gesprek in het presentiedomein te vervolgen.
De oogst van dit domein
Het is natuurlijk maar een scene. We hebben geprobeerd zo’n gesprek te karakteriseren. Het is slechts de start van een gesprek. Vervolgens komen vragen langs. Vragen die helpen om na te denken over de consequenties van zo’n aanpak. Je zult bij de andere video’s zien, dat die vragen steeds hetzelfde zijn. Elk domein heeft immers zijn goede en slechte kanten. Of beter gezegd: de oogst van elk domein is anders. Uitgaande van het gegeven dat ‘je oogst, wat je zaait’, kun je de opbrengst van de keuze voor het presentiedomein schetsen. Je krijgt een sfeer, waarin mensen zich als persoon inbrengen, open, met respect en uitnodigend naar de ander. Er is geen dubbele agenda. Wat mensen denken en voelen komt boven tafel en krijgt betekenis door de aandacht die je er aan geeft. Latente non-verbale en verbale signalen krijgen aandacht. Mensen brengen zich als persoon in en geven anderen de gelegenheid om dat ook te doen. Je gaat daardoor mee in het hier-en-nu. Niet de agenda, maar dat wat zich aandient is leidend. Je krijgt dan ook vaak uitkomsten, die je vooraf niet bedacht kunt hebben. Bij dit soort gesprekken heb je het gevoel, dat je echt een gesprek hebt gehad. Een gesprek dat er toe doet. Je concludeert ook vaak dat je het ergens anders over gehad hebt, dan je van te voren gedacht hebt. Je merkt op, dat dat niet erg is. Klaarblijkelijk was het oorspronkelijke onderwerp helemaal niet zo belangrijk…
In dit domein ben je uitstekend op je plek bij het veranderen van de manier, waarop ieder met elkaar omgaat in de organisatie. Als leider laat je je eigen kwetsbaarheid als vanzelfsprekend zien en je bent daarmee een aanstekelijk voorbeeld. Het domein is ook buitengewoon goed op zijn plaats waar de dienstverlening in het contact van mens tot mens tot stand komt. Met name daar waar je verwacht dat dat het resultaat de resultante is van de interactie tussen professional en klant, zoals in de zorg en het onderwijs.
Dit domein vraagt tijd. Bij een acute crisis, is dit domein dan ook niet te verkiezen. Het domein vraagt ook ruimte om af te kunnen wijken van dat wat gepland is. Bij de uitvoering van een strakke projectplanning past dit domein niet. Je kunt het uiteraard wel inzetten tijdens ingeplande reflectiemomenten als onderdeel van de planning.
Mahatma Gandhi liet in zijn gedrag de essentie van dit domein zien. In zijn strijd voor een onafhankelijk India roept hij op tot geweldloos protest met vergevingsgezindheid, gelijkwaardigheid en wederkerigheid als kernwaarden. Hij brengt het tot uitdrukking door vervolgens zelf het goede voorbeeld te laten zien en zich zo als persoon in te brengen.
Vier niveaus
Tot slot: presentieleiderschap komt tot uitdrukking op vier niveaus. In de opname zien we één van die vier niveaus: de manier waarop je met anderen omgaat. De andere niveaus zijn: hoe jezelf in de wereld staat, hoe de communicatie over en weer is in je organisatie en tot slot hoe je insteek is in de samenleving. Kort en goed kun je zeggen, dat een leider in het presentieleiderschapsdomein open staat voor het hier en nu, in zijn organisatie co-creatie stimuleert en in de samenleving zich inzet om waarde toe te voegen..
Wat je verder kunt doen
Ken je collega’s voor wie dit artikel heel bruikbaar zou kunnen zijn? Stuur hen dan een link van dit artikel door. Heb je feedback of suggesties voor mij of voor medelezers, gebruik dan het commentaarveld onder het artikel om je commentaar te geven. Samen maken we van verbindend leiden de bovenstroom!
Meer lezen
Hoe je een vliegende start maakt bij een moeilijk gesprek
