Wanneer anderen van plan zijn je eens fel van repliek te dienen, weet jij op tafel te krijgen waar het echt om gaat. Je bent niet verrast. Want weerstand is voor jou energie.
Ben jij dit? Of zou je dit graag wíllen zijn? In dit artikel leer je de vier niveaus van bekwaamheid en welke bijbehorende stappen je kunt zetten, zodat jij de dialoog in elke situatie tot stand brengt.
Test jezelf
Stel dat je jezelf wilt toetsen op de mate waarin je in staat bent een dialoog tot stand te brengen. Dan kun je vier niveaus onderscheiden:
1. Onbewust onbekwaam in dialoog
Je ziet debat en conflict als leidende interventie en begrijpt in het geheel niet wat je daardoor laat liggen.
2. Bewust onbekwaam in dialoog
Je wilt graag in contact met anderen verbinden. Maar je bent te snel met je oordeel en hebt onvoldoende aandacht voor wat de ander bezighoudt. Je komt, sneller dan je zelf wilt, met je eigen mening. Je merkt dat je snel in de overtuigings-modus zit en raakt in debat. Je komt daar niet echt uit, hoe graag je dat ook zou willen.
3. Bewust bekwaam in dialoog
Je weet over het algemeen heel goed een dialoog tot stand te brengen. Je weet wat nodig is en hebt geoefend. Je luistert naar anderen, vraagt door en toetst of je de ander goed begrepen hebt. Je hebt empathie en compassie. Je verbindt onderliggende belangen. Maar dit lukt helaas niet altijd. Er zijn momenten dat je getriggerd raakt, dan verlies je de aansluiting met de ander. Je raakt dan uit dialoog en in debat.
4. Onbewust bekwaam in dialoog
Je weet door een variëteit aan interventies in verschillende omstandigheden dialoog tot stand te brengen; ook wanneer anderen dat niet willen. Je benoemt wat er leeft en speelt bij de ander en bij jezelf. Je weet op tafel te krijgen waar het echt om gaat.
In welk van deze vier niveaus bevind jij je?
Op basis van deze omschrijvingen kun je bepalen in welk van deze vier niveaus je je bevindt.
De kracht van deze benadering is dat je op basis van je eigen analyse weet, wat je kunt doen. Elk niveau vraagt namelijk een specifieke actie van je. Zodra je weet wat je positie is, kun je doorgroeien naar een hoger niveau van bekwaamheid.
We duiken dieper in de vier niveaus van bekwaamheid
Ik vertel je eerst iets meer over de verschillende niveaus. Daarna vertel ik je welke acties je kunt nemen om de dialoog steeds meer als vanzelf tot stand te brengen.
1. Onbewust onbekwaam
Je bent je niet bewust van je eigen onbekwaamheid. Je kunt er gewoon niets aan doen. Het ligt buiten jezelf: aan de omstandigheden, aan anderen. Mensen om je heen hebben dat in de gaten, maar krijgen slecht toegang tot je, doordat je alles buiten jezelf legt. Je blijft zo in je eigen vissenkom rondjes draaien. Zo lang je zo weet te overleven, blijf je vaak in deze positie. Eigenlijk heb je een schok nodig, die je tot andere gedachten brengt. Een vlijmscherpe analyse van iemand, wiens oordeel je serieus neemt.
2. Bewust onbekwaam
Je bent je bewust van je eigen onbekwaamheid. Je loopt tegen grenzen aan die je niet doorbroken krijgt met meer van hetzelfde. Je wilt aan de slag en hieraan werken.
Je leert door enkelvoudige interventies via zelfinstructie en feedback. In de eerste fase leer je vaardigheden aan. In de tweede fase leer je hoe verschillen in situaties net weer iets anders vragen. Door te reflecteren weet je je geleerde vaardigheden in wisselende situaties toe te passen.
3. Bewust bekwaam
Je hebt je weg gevonden. Je bent meestal bekwaam en je weet dat ook. Er zijn echter bepaalde triggers die je handelingsverlegen maken. Dan dreig je weer terug te vallen in een eerder patroon. Je realiseert je dat je eigen overtuigingen en patronen je in de weg zitten en tegelijkertijd het aangrijpingspunt zijn voor verdere groei.
Je leert probleemgericht via zelfinstructie en feedback. Je gaat de (vaak weerbarstige) patronen steeds meer onderkennen. Je onderkent en accepteert paradoxen en onzekerheid. Je gaat complexe situaties lezen en handelt ernaar. Je groeit naar onbewust bekwaam.
4. Onbewust bekwaam
Je bent vrijwel steeds bekwaam. Triggers onderken je tijdig. Je weet deze constructief in te zetten. Dit gaat steeds meer als vanzelf. Je hoeft er niet meer over na te denken. Het lijkt alsof je nooit hebt hoeven ploeteren. Alles klopt met elkaar. Je improviseert en gebruikt je intuïtie.
De vier niveaus zijn overal bruikbaar
Deze niveaus van bekwaamheid kun je toepassen op elke competentie die je van een leider verwacht. Je eigenaarschap, je missie en focus, je timemanagement, je dialoogvaardigheid, je co-creatie, je samenwerking. Het maakt eigenlijk niet uit.
Laten we eens gaan kijken naar de stappen die je nu kunt zetten als je van debat naar dialoog wilt gaan.
Wat je direct zelf kunt doen
Als je je op niveau twee of drie bevindt, dan kun je stappen vooruit zetten door te oefenen.
Geef jezelf de komende week eenvoudige opdrachten tijdens gesprekken die je met medewerkers voert. Ik geef je enkele suggesties op basis van het niveau waar je je bevindt:
2. Ben je bewust onbekwaam in dialoog?
– Ga niet recht tegenover de ander zitten;
– Laat de ander uitspreken;
– Vraag eerst door, voordat je je oordeel geeft.
3. Ben je bewust bekwaam in dialoog?
– Ontdek welke situatie je uit balans brengen;
– Leer hoe je weerstand als energie kunt zien;
– Voel wat er in je lichaam gebeurt als je je getriggerd weet en gebruik dat gevoel positief om deze trigger om te vormen.
Met welke actie wil je deze week oefenen?
Je kent nu de vier niveaus van bekwaamheid, je weet in welk niveau van bekwaamheid je zelf zit en welke stappen je kunt zetten zodat je de dialoog in elke situatie tot stand kunt brengen.
