‘Het was mijn mond uit voordat ik het in de gaten had. En ik zag direct dat mijn collega in zijn schulp kroop. Dit wil ik een volgende keer anders aanpakken.’ Een trigger zorgt ervoor dat je impulsief reageert. In dit artikel leer je de methode ‘in schaarste overvloed zien’. In drie stappen leer jij je trigger om te vormen, zodat je vanuit verbinding reageert en een gesprek voert dat verschil maakt.
Berg van de hoop
Eerst vertel ik je het verhaal van Mandla Mentore. Ik ontmoette hem toen ik de Mountain of Hope bezocht in de township Soweto in Johannesburg in 2004. Mandla is jeugdleider en hij ziet indringende problemen op de berg die bezaaid ligt met afval. Het heeft een grote aantrekkingskracht op drugs en criminaliteit. Het dreigt van kwaad tot erger te worden.
Maar Mandla verandert schaarste in overvloed. Hij ziet de waarde die het afval heeft en de energie die kinderen hebben. Deze overvloed spreekt hij aan door het afval te verkopen en kinderen in te zetten op hun kwaliteiten. Ze herscheppen de berg tot een trots ontmoetingspunt, waar mensen samenkomen om muziek te maken en hun volkstuintjes bewerken. Van papier-maché maken ze prachtige kunstwerken, die ze aan de bezoekers van de berg verkopen.
Een berg van ellende is nu een berg van hoop. Schaarste is veranderd in overvloed.
Omdenken kan ook zo
In dit Canadees filmpje (1 minuut) zie je het ook.
Dit zijn natuurijk geen verhalen die zich beperken tot Zuid-Afrika of Canada. Ook dichtbij huis kunnen we tal van situaties onderkennen. Sterker nog; we kunnen in de praktijk van alledag situaties tegenkomen die in eerste instantie schaars lijken, maar die we in overvloed kunnen veranderen.
4 voorbeelden van triggers
1. Iemand praat in ontmoetingen alleen maar over zichzelf
Je kunt dan denken dat er schaarste is aan betrokkenheid met jou. Je kunt er ook overvloed in zien. Dat hij zo graag alles over zichzelf aan jou wilt vertellen, is misschien wel een hunkering aan verbondenheid met jou.
2. Iemand geeft kritiek
Je kunt kritiek misplaatst vinden. Je kunt denken dat de ander zijn kritiek met meer empathie zou moeten geven. Dan kijk je vanuit schaarste. Zet je de bril van overvloed op, dan zie je de energie van de kritiekspuier. Je ziet zijn betrokkenheid en wat hij belangrijk vindt. Je denkt: ‘Wie weet waar ons dit brengt, als ik zijn kritiek verder verken’. De aanvankelijke schaarste maakt plaats voor overvloed.
3. Iemand heeft een andere mening
Dan levert hij een meerwaarde aan het gesprek, die het waard is om te verkennen.
4. Er ontstaat een conflict
Hét signaal dat iets geraakt is wat er klaarblijkelijk toe doet. Je krijgt de kern te pakken van waar het echt om gaat.
Hoe je triggers omvormt
De methode ‘in schaarste overvloed zien’ is een methode van omdenken.
Van een probleem maak je een kans.
In een verwijt zie je feedback.
Weerstand is energie.
Wat gebeurt hier eigenlijk?
Wat je hier doet is ‘reframen’. Je vormt schaarste om tot overvloed. Daardoor ontstaat er direct een andere wereld met nieuwe perspectieven. Als je je getriggerd voelt, is het gebruikelijk dat je vanuit de automatische piloot reageert (‘Dat had ik beter niet kunnen zeggen’). Bij reframen voorkom je dat. Je plaatst als het ware een omvormer tussen de trigger en je reactie. Een omvormer die van schaarste overvloed maakt.
Nog eens 3 voorbeelden van triggers en hoe je ze omvormt
1. Een verstoring zorgt voor ongemak
Je herkent deze trigger als je sterk gericht bent op harmonie. Je trekt je terug in je schulp. Het is een vorm van vluchtgedrag. Als je gaat reframen, gebeurt er ies anders. Dan zie je dat de verstoring van harmonie betekent dat er een diversiteit aan opvattingen leeft, waar je van kunt leren.
Je gedachte om te reframen kan er dan als volgt uitzien: ‘Bij een verstoring van harmonie zie ik dat als een diversiteit aan opvattingen; ik ben benieuwd waar ons dat brengt.’
2. Doorduwen bij tijdsdruk
Nog gauw even je zin krijgen. Dit is een typisch voorbeeld van vechtgedrag. In de reframe-modus zie je tijdsdruk als een signaal dat er meer tijd nodig is.
Je omvormende gedachte kan er als volgt uitzien: ‘Bij tijdsdruk zie ik dat als een signaal dat we meer tijd nodig hebben: ik stel voor om extra tijd vrij te maken.’
3. In gesprek met iemand die een hiërarchisch hogere positie heeft
Misschien bemerk je bij jezelf dat dit een aanleiding is om volggedrag te vertonen: Je bent dan afwachtend en volgzaam. Om te reframen kun je er bijvoorbeeld de aandacht op leggen, dat de ander gewoon een bijzonder mens is, zoals iedereen en net zoals jijzelf.
Je kunt dan reframen met een gedachte als: ‘Als iemand een hiërarchisch hogere positie heeft dan zie ik hem gewoon als een bijzonder mens net zoals ikzelf: ik ga actief met hem in gesprek.’
De drie stappen op een rij
Door op deze manier anders te kijken vorm je problemen om tot kansen. Je doorloopt dan drie stappen.
Stap 1: Welke schaarste houdt me bezig?
Het kan een probleem zijn, een verwijt, weerstand, een andere mening of een conflict.
Stap 2: Welke overvloed kan ik hierin zien?
Hoor je eerst een verwijt (schaarste), dan ga je op zoek naar welke leerpunten hierin verborgen zitten. Je ontdekt zo een overvloed aan feedback.
Heeft iemand een andere mening, dan verken je die mening: Attendeert die mening je misschien op een blinde vlek, waar je te weinig aandacht voor hebt? Wat zijn de belangen in die mening? Hoe kun je daar meer aandacht aan besteden? Door je dit af te vragen kom je in een heel andere positie terecht. Bijna als vanzelf komt dan de derde stap.
Stap 3: Welke actie kan ik ondernemen, als ik uitga van overvloed?
Je handelt niet meer op basis van schaarste, maar op basis van de overvloed die je ziet. Je neemt de leerpunten ter harte en onderneemt actie om daaraan te werken. De andere mening neem je serieus door de belangen mee te wegen bij de uiteindelijke standpuntbepaling. In plaats van welles-nietes, creëer je synergie.
Wat je zelf direct kunt doen
Aan de hand van jouw eigen triggers kun je nu ieder gesprek een boost geven. Kijk eens naar je gesprekken van de afgelopen week. In welk gesprek bekroop je dat gevoel: ‘Dat had ik beter niet kunnen zeggen’?
Als je op dat gesprek een schijnwerper zet…
– Stap 1: Welke schaarste zie je?
– Stap 2: Hoe zou je deze schaarste kunnen ombouwen tot overvloed? Wat zie je dan?
– Stap 3: Welke acties kun je nemen als je uitgaat van deze overvloed?
Met deze drie stappen plaats je een omvormer tussen de trigger en je natuurlijke eerste reactie. Op deze manier reframe je je trigger. Zo lukt het jou om vanuit verbinding te reageren, voer je gesprekken die ertoe doen en maak je direct verschil.
