Hoe kan het onderwijs zó georganiseerd worden dat het kind centraal staat en niet de lesinhoud? Welk effect heeft dat op de leerkrachten? En hoe begeleid je zo’n verandertraject van traditioneel onderwijs naar meer passend onderwijs?
Ron Aspers, directeur van Spolt (Stichting Primair Onderwijs Leudal en Thornerkwartier) is met zijn scholenstichting precies die beweging aan het maken: van het traditionele onderwijs dat we allemaal kennen, naar een onderwijsaanpak waarbij uitgegaan wordt van het kind. In een interview voor de podcast ‘De Praktijk van Verbindend Leiden’, vertelt Ron over zijn leerervaring die hij heeft doorgemaakt in dit proces waarbij het vooral draait om medewerkers te begeleiden naar een andere rol.
Leerkrachten worden coaches
Want wanneer de traditionele manier van onderwijs wordt losgelaten en meer uitgegaan wordt van het kind, waar zijn of haar behoeften liggen, wat zijn of haar niveau is, dan zullen de leerkrachten een meer begeleidende, coachende rol moeten aannemen. Die rol is best ambitieus en niet iedere leerkracht staat hier om te springen. Ron heeft daarom in dit proces ook afscheid moeten nemen van een aantal collega’s. Gelukkig trekt deze manier van werken ook mensen aan.
Ontwikkeling voorop
Samen het gesprek aan gaan, onderzoeken waar weerstand vandaan komt en erachter te komen wat iemand nodig heeft.
Een andere uitdaging zijn de scholen in kleine kernen waar de klassen noodgedwongen geclusterd worden op basis van leerlingaantallen. Niet op basis van visie. Ron is ervan overtuigd dat dit de ontwikkeling van het kind niet ten goede komt. Op grotere scholen zal het kind volgens hem meer in aanraking komen met leeftijdsgenoten, zijn er meer differentiatiemogelijkheden en zijn er bovendien meer kansen op ontwikkeling voor de leerkrachten. Die robuustheid van een grotere school is nodig om de beweging mogelijk te maken het kind centraal te stellen.
Inspirerende leiderschapsrol
Dit vraagt van Ron dat hij in zijn leiderschap een inspirerende rol aanneemt en samen met zijn team de stip op de horizon blijft schetsen. Want hoewel leerkrachten over het algemeen achter de veranderingen staan, roept het tegelijkertijd ook veel onzekerheden op. Het is voor hen immers een veel complexer verhaal geworden; het vraagt een andere mindset en ze moeten bovendien kennis hebben van totale leerlijnen in plaats van alleen maar kennis hebben van hun eigen jaargroep. Daarom vindt Ron het belangrijk om voortdurend in gesprek te blijven: “veel in dialoog, veel praten vanuit verbinding, kijken naar kansen en daar waar weerstand is”. Want, “dergelijke processen in organisaties roepen weerstand op bij collega’s”, ligt hij toe. Het is de taak van Ron om samen met zijn mensen het gesprek aan te gaan, te onderzoeken waar die weerstand vandaan komt en erachter te komen wat iemand nodig heeft.
In verbinding
Vanuit een nieuwsgierige houding ontdek je wat er écht onder de ijsberg zit en wat er speelt.
Ron is heel blij dat leerkrachten zo openstaan voor de verandering die Spolt doormaakt. Er is draagvlak, er worden initiatieven getoond, samengewerkt, er wordt feedback gegeven en er wordt van elkaar geleerd. Om dit voor elkaar te krijgen heeft Ron zelf ook een beweging moeten maken. Waar hij voorheen als leider al gauw de oplossing en antwoorden klaar had, gaat hij nu de verbinding met anderen aan. Hij luistert, is nieuwsgierig en neemt een open houding aan. Zo lukt het hem om vanuit de verbinding de ander met oplossingen te laten komen in plaats van zelf de opties en oplossingen aan te dragen. “Vanuit die verbinding, die nieuwsgierige houding, ontdek je wat er écht onder de ijsberg zit en wat er speelt”, zegt Ron.
Eigenaarschap
Hij juicht het toe dat anderen een stuk eigenaarschap krijgen en met oplossingen komen waar ze zelf achter staan. “Door die beweging te maken komen we samen uiteindelijk sneller tot een gedragen oplossing omdat de ander mede-eigenaar is van het stuk”, vertelt Ron verder.
Ron’s praktische tip luidt dan ook: “wat zich ook aandient, op welk niveau dan ook, oordeel niet en toon een open, luisterende, oprecht geïnteresseerde houding. Ga samen met de ander op zoek naar wat zich aandient en neem vervolgens de ander mee naar de oplossing”.
In gesprek blijven
Dit geldt ook wanneer je te maken hebt met weerstand. Weerstand gaat vaak gepaard met emotie. Ron’s advies is om het gevoel van de ander te erkennen: “neem de ander serieus en laat vooral die open, vriendelijke houding zien waardoor de ander in gesprek blijft met je. Zoek de verbinding, maar stel wel de goede vragen en zorg dat je op tafel krijgt wat je op tafel moet krijgen”.
De praktijk van verbindend leiderschap
Wil je het hele verhaal van Ron horen? Luister dan naar de podcast of bekijk de YouTube video van het interview.
