Waar orde ophoudt en chaos begint, ligt het pad der moeite
‘We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk’. Het is een gevleugelde uitspraak van Jan Rotmans, die me aanspreekt. Maar, als alles in verandering is, wat is dan je houvast? Hoe maak je je keuzes in een wereld, waarin zich elke dag een veelvoud aan mogelijke opties voor doen? Het zijn vragen, die op alle fronten bij tal van organisaties aan de orde komen.
Een voorbeeld uit Kerkrade
Neem nu onze medewerkster Dominique. Ze informeert me over de voortgang van activiteiten van ons ouder- en kind trainingshuis in Kerkrade. In en vanuit het huis ondersteunen we moeders (en vaders) met een verstandelijke beperking om zo mogelijk zelf de opvoeding van hun kind te kunnen verzorgen. Het huis is er pas enkele jaren. De bekostigingsregels waren aanvankelijk niet afgestemd op deze specifieke situatie. Dat vroeg veel actie om te kunnen overleven. Maar intussen heeft – met inzet van velen – het huis positie gekregen. ‘We werken intensiever samen met collega-zorgaanbieders. Met hen pakken we praktische casussen op en proberen we gebruik te maken van elkaars verschillen. We zijn nu gestart met wijkbijeenkomsten en buurtactiviteiten. We doen dit samen met woningbouwcorporaties, welzijnswerk, politie en uiteraard ook de wijkbewoners zelf, waaronder dus de cliënten die we ondersteunen. Zo organiseren we binnenkort een bijeenkomst voor de wijk. De vraag is niet, wat de wijk voor onze cliënten kan betekenen, maar wat we met z’n allen voor elkaar kunnen betekenen in de wijk…’
Van lineair naar circulair
Dominique is hier samen met haar collega’s een beweging aan het maken van de lineaire naar de circulaire wereld. In de lineaire wereld stel je je doelen vooraf precies vast, je maakt een stappenplan met begroting, je bekijkt wie je partners zijn en vervolgens ga je aan de slag. Eerst denken, dan doen. Samenwerking met anderen doe je in ketens. Ieder heeft zijn functie en taak in de keten.
Op weg naar vernieuwing
In de circulaire wereld heb je je basis op orde. Via verbeteringen kom je niet meer echt verder. Je hebt vernieuwing nodig. Maar hoe de wereld na die vernieuwing eruit ziet, weet je eigenlijk niet. Je kunt dat niet vooraf precies uittekenen en er via een stappenplan op af gaan. Daarom zoek je anderen op en betrekt ze erbij, je gebruikt hun energie en gaat kleine stapjes zetten. Je leert door te doen. Dat gaat niet via een vaste lijn, maar meer in cirkels. Je voegt vanuit je basis als het ware steeds nieuwe cirkels toe. Zo creëer je een meerwaarde, die je vooraf nog niet kent.
De overlap tussen orde en chaos is heel vruchtbaar
Dit is het grijze gebied tussen orde en chaos. Juist in de overlapping bevindt zich de ruimte voor vernieuwing. Dat is heel vruchtbare grond. Daar loopt het pad der moeite. Het is pad dat Dominique en zovele mensen bij zovele organisaties aan het bewandelen zijn. Maar, het is een pad waar nog geen landkaart van is. Je bent immers op weg naar een nieuwe wereld, die je proefondervindelijk ontdekt.
Leven in een andere wereld
Natuurlijk is dat even wennen. Zo moet je jezelf toestaan dat je niet alles kunt weten, dat je je positief verwondert over wat er elke dag zich opnieuw weer aandient, dat je energie ziet in wat in eerste instantie obstakels lijken… Maar wanneer je je dit eigen hebt gemaakt, leef je in een andere wereld.
Kompas voor het pad der moeite
De houvasten uit de lineaire wereld (project, begroting, systeem, procedure) helpen dan niet meer. Maar wat kan dan wel als leidraad dienen? Wat zou je kompas kunnen zijn voor dit pad der moeite? Art of Hosting doet naar mijn idee daarvoor een prachtige voorzet. Bouw je pad steeds opnieuw op basis van vier kernvragen, zo luidt hun boodschap. Vragen die vooral je innerlijke kracht versterken.
- ‘Wat is hier nu het daadwerkelijk verlangen?’
- ‘Wat is je bedoeling?’
- ‘Van welke principes ga je uit?’ en
- ‘Welke mensen zijn hier allemaal bij betrokken?’.
Door die vragen steeds opnieuw in ogenschouw te nemen heb je een ijkpunt, waar je je ook op het pad bevindt.
Nieuwe richting en ruimte creëren
Een dergelijk kompas is een stimulans. Het geeft je rust en vertrouwen om de nieuwe wereld in te stappen zonder dat je de uitkomst kent. Neem nu de opmerking van Dominique over de buurtbijeenkomst. In de lineaire wereld vraag je buurtbewoners wat ze voor onze cliënten kunnen betekenen. Intussen bevinden onze mensen van het ouder- en kindhuis zich op het pad der moeite. Door iedereen uit te nodigen om samen te bezien wat ze voor de buurt kunnen betekenen creëren ze nieuwe richting en ruimte. Wie weet waar ze dat weer brengt.
Zelf aan de slag
Met de vier kernvragen kun je een dergelijk kompas voor het pad der moeite eenvoudig zelf ontwikkelen. Wat je allemaal gaat tegenkomen en meemaken weet ik niet, maar ik ben er van overtuigd: je gaat niet verdwalen.
Stoplichttweets
Doen: Innerlijke ijkpunten gebruiken als houvast bij het inzetten van vernieuwing
Attentie: Wanneer je alle uitkomsten op voorhand kent, moet je geen vernieuwing verwachten
Niet doen: Vernieuwing nastreven via projecten, systemen en procedures
Wat je verder kunt doen
- Ken je collega’s voor wie dit artikel heel bruikbaar zou kunnen zijn? Stuur hen dan de link van dit artikel door.
- Heb je feedback of suggesties voor mij of voor medelezers, gebruik dan het commentaarveld onder het artikel om je reactie te geven.
Samen maken we van verbindend leiden de hoofdstroom!
Meer lezen
- Op weg naar een 5.0 organisatie
- Hoe onze veranderstrategie een boost kreeg
- Leiderschapsstijlen: synergie versus managerial leiderschap
- Hoe krijg ik anderen mee is de verkeerde vraag
- Zo maak je vergaderen weer inspirerend
Colofon: Met medewerking van Silvia Heijnen (redactie) en Marcel Ohlenforst (copyright foto’s)
