Zo kun je als leider meer jezelf zijn – 4 bijzondere stappen

(Leestijd 7 minuten)

Moet je niet als leider jezelf kunnen zijn? Je emoties kunnen laten gaan? Je bent toch geen robot. Je mag toch ook wel eens even lekker kritiek spuien, uit je slof schieten, iemand anders voorschut zetten, van je afpraten, eens even doen wat je zelf wil? Over hoe je hier tegenaan kunt kijken en wat je kunt doen.

Het is onzin dat je jezelf bent als je je emoties laat gaan.  Als je vanuit een reflex boos reageert dan is dat een impulsieve reactie. Bij zo’n impulsieve reactie zet je je reptielenbrein in. Dat brein staat dan aan het roer. Maar, je bént niet dat reptielenbrein. Dat is slechts een deel van je. Als je zo redeneert misken je dat je meer hersens hebt. Je doet alsof die niet van jou zijn.

Responsief in plaats van impulsief

Jezelf zijn betekent dus dat je óók je hersenbrein inzet. Dan ben je je bewust van de interactie met anderen en doe je bijvoorbeeld je best om in verbinding te blijven. Je reageert dan niet impulsief, maar responsief. Je zet zo je hersenbrein in en dat is hélemaal van jezelf. Dat ben jezelf óók.

Op tijd boos worden?

Maar moet je als leider dan niet op zijn tijd goed boos worden? In het autoritaire domein is dat vanzelfsprekend. Impulsief reageren is één van de acties van de leider. Het heeft een functie. Je boezemt ontzag in. De ander moet volgen. Wil je echter eigenaarschap en samenwerking bevorderen dan is het nodig dat je de ander in positie brengt. Dat hij vanuit zichzelf aan de slag gaat. Een leider die boos reageert verkleint de kans dat dat ook daadwerkelijk gebeurt. Medewerkers die de boosheid van de leider willen vermijden, komen moeilijk aan eigenaarschap toe.

Bewust je emoties inzetten

‘Jezelf zijn’, kun je dan ook beter anders benoemen. Het is je gedragen zoals jezelf wilt, dat je je gedraagt. Je laat dan niet je emoties gaan, maar zet deze bewust in. Je laat het niet over aan je reptielenbrein, maar je hersenbrein doet mee. Kijk dan ontstaat een ander perspectief. 

Maar, hoe doe je dat dan….

Je overlevingsstrategie

Impulsief reageren doe je vanuit je overlevingsstrategie. Je gaat de strijd aan (vechten), je gaat ontwijken (vluchten), of je legt je erbij neer (volgen). Om uit deze overlevingsstrategie te blijven De essentie is vorm je je opkomende impulsieve reacties om tot een responsieve actie. 

Vier stappen

Er is een veelheid aan acties mogelijk. Zelf heb ik goede ervaring met deze vier stappen.

 

1e Stap: Je triggers kennen

Als je getriggerd raakt, loop je een grote kans om verbinding te verliezen. Zo’n trigger kan van alles zijn. Triggers zijn ook heel persoonlijk. Tijdsdruk is één van mijn ‘favoriete’ triggers. Zodra het gevoel van tijdsdruk ontstaat, komt ‘wat nog moet’ vooraan in mijn gedachten te staan. Ik ga dan jagen. Dat is een impulsieve reactie. Sinds ik me bewust ben van deze trigger kan hier goed mee omgaan. Zodra die trigger ontstaat, denk ik ‘aha, let op daar is ie weer!’. In plaats van in de jaag-modus te stappen, leg ik de druk die ik voel op tafel. Vaak leidt het ertoe dat we een nieuw moment van overleg inplannen. 

2e Stap: De drijfveren van jezelf en van de mensen om je heen kennen

We hebben allemaal onze voorkeuren. De één is vooral een doener en wil actie ondernemen. Liefst direct. De ander ziet steeds kansen en wil vernieuwen. Weer een ander houdt graag overzicht. Ieder heeft zo z’n eigen drijfveren. Meestal heb je enkele drijfveren dominant en enkele drijfveren die op de achtergrond staan. Het helpt als je je eigen dominante drijfveer kent om zo beter te begrijpen wat er gebeurt. De drijfveer van de harmonie speelt bijvoorbeeld bij mij een grote rol. Dan ga je heel wat behoedzamer te werk dan iemand die de drijfveer van de doener heeft. Over zo iemand kan ik al gauw denken: ‘Jij handelt veel te snel’, terwijl de doener denkt: ‘Frans, waar wacht je op?’. 

Er zijn veel methodes die je hierbij kunnen helpen. In het trainingsprogramma verbindend leiderschap gebruiken we de drijfveren van Graves.  

3e Stap: Van schaarste overvloed maken

Er ontstaat een geheel andere energie als je niet van schaarste, maar van overvloed uitgaat. Je creëert positieve ruimte door een kritische opmerking niet te zien als een verwijt, maar als feedback waar je van kunt leren. Een andere mening is dan niet lastig, maar biedt juist een meerwaarde. Van weerstand maak je energie. Van een probleem een kans. 

Door zo te reframen voorkom je dat je in de overlevingsmodus stapt. Dan reageer je impulsief. Dan ga je vechten, vluchten of volgen. Dit reframen kun je jezelf eigen maken. Het maakt je milder. Natuurlijk lukt het niet altijd, zo is mijn ervaring. Maar je kunt een heel eind komen.

4e Stap: Signalen van je lichaam gebruiken

Als je onder druk komt en de neiging hebt impulsief te reageren, gebeurt er vaak ook wat in je lichaam. Je krijgt een rode hals. Je begint met je voet te wippen. Je voelt je schouders zwaar worden. 

Bij mij voel ik het in mijn buik. Het helpt al als ik me hiervan bewust ben. Nog meer voordeel ervaar ik door mee te bewegen met dat gevoel. ‘Aha, ik voel het in mijn buik’, is dan mijn eerste reactie. Vervolgens verdiep ik dan mijn ademhaling. Ik ga met het gevoel in mijn buik mee en de rust keert terug. Zo voorkom ik dat ik me laat leiden door de druk die ik voel. In plaats daarvan gebruik ik het gevoel in mijn buik om relaxter te zijn. Ik realiseer me ook, dat dat gevoel in mijn buik ertoe doet en kijk hoe ik gepaste aandacht kan vragen voor wat mij klaarblijkelijk bezighoudt.

 

Wat jezelf kunt doen.

Het werkt het best, als je één leerpunt van jezelf uitkiest en dan kijkt hoe de vier stappen daarbij kunnen helpen.  

Stel dat je de neiging hebt om je te gaan verdedigen als je kritiek krijgt. Dan zou je elk van deze stappen bijvoorbeeld als volgt kunnen inzetten.

Zelf doen 1e stap: Triggers 

Onderken dat kritiek je triggert. Formuleer een ‘als-dan-actie’ en ga die oefenen. Zo’n ‘als-dan-actie’ kan dan bijvoorbeeld zijn: 

‘Als de ander met kritiek komt, reageer ik niet impulsief, maar vraag ik door om hem beter te begrijpen’ 

Zelf doen 2e stap: Drijfveren 

Ga na wat je eigen dominante drijfveren zijn. Schat de dominante drijfveren in van diegene, wiens kritiek je iedere keer uit evenwicht brengt. Begrijp nu waar de kritiek vandaan komt. Realiseer je dat die gestuurd wordt vanuit een drijfveer die van waarde is. Zie zo het waardevolle van de kritiek. 

Zelf doen 3e Stap: Van schaarste naar overvloed  

Maak van schaarste overvloed. Zie de kritiek als feedback. 

Zelf doen 4e Stap: Signalen van je lichaam 

Onderken waar je het in je lichaam voelt als je kritiek krijgt. Ga met dat gevoel mee en oefen om zo voor jezelf tot rust en ontspanning te komen.

Werken met een coach

Je kunt zelf best stevige stappen zetten. Mijn ervaring is dat het gemakkelijker gaat als je het heel gericht samen met een coach aanpakt. In het ‘Trainingsprogramma Verbindend Leiderschap’ hebben deze vier stappen een prominente plek gekregen. Daar merk ik hoe goed deze stappen helpen om in verbinding te blijven, ook als het moeilijk wordt.

Wat je verder kunt doen 

Ken je collega’s voor wie dit artikel heel bruikbaar zou kunnen zijn? Stuur hen dan een link van dit artikel door.

Meer lezen

• Verbindend communiceren – in 4 stappen afdalen in de U 
• Hoe je triggers omvormt en voorkomt dat je impulsief reageert 
• Wat is het leiderschap dat nu nodig is? 
• Ben je je bewust van je persoonlijke overlevingsstrategieën? 
• Zo blijf je uit de valkuil van belemmerende overtuigingen 

Op de hoogte blijven?

Als je wilt, stuur ik je regelmatig praktische tips in verbluffend korte e-mails. Je kunt je daarvoor hier aanmelden:

Ja, ik meld me aan voor de tips!

 

Foto: Milada Vigerova