Van de organiseerprincipes bij de NS heb ik vandaag weer het nodige opgestoken. In Zuid Nederland is code oranje afgekondigd. Een hervatting van de winter leidt tot hevige sneeuwval bij een stevige wind. Ik sta op het station in Echt. Na een uur wachten komt een trein. Gedurende dat uur krijgen we op het perron afwisselend een vrouwen – en mannenstem te horen. De vrouwenstem kennen we. Op de stations in heel Nederland horen we die. Ze vertelt ons dat de trein vertraging heeft en er aan komt met vertraging. Dan weer is het enkele minuten, dan weer 10 minuten.
Ze wordt afgewisseld door een mannenstem. Die vertelt over een overwegstoring, waardoor het onduidelijk is wanneer de trein te verwachten is. Een uur verder krijgen ze dus allebei gelijk. Ik heb het geluk in een coupé te zitten van een medewerker van de NS. ‘Ze moeten die vrouwenstem gewoon uitzetten’, zegt hij tegen me. ‘Ik heb in de centrale gewerkt en zojuist nog met hen gebeld. Ze hebben daar op dit moment echt geen idee, hoe de situatie concreet is.’ De wereld blijkt bij de NS in zo’n situatie omgedraaid te zijn. Bij zo’n overwegstoring zijn het de machinisten, die geheel zelf de situatie ter plekke moeten inschatten. De overwegen zijn dicht. Dat leidt altijd tot voetgangers die toch oversteken. Het is dan aan de machinist om zich al toeterend een veilige weg te banen.
Wat de NS doet is vanuit organiseerprincipes bezien heel begrijpelijk. Altijd zijn er allerlei belangen in het geding. Waar het om gaat is dat je bepaalt wat het belangrijkste is en wat minder. Specialist Brechtje Kessener spreekt van wat op de voorgrond dient te staan en wat op de achtergrond. In de normale situatie staat de centrale regie bij de NS op de voorgrond. Machinisten krijgen daarbinnen aangegeven wat ze moeten en laten. Dat is heel begrijpelijk, want alles hangt met elkaar samen. Hun handelingsvrijheid is dan zeer beperkt. Hoe anders is de situatie bij zo’n storing. Dan is de wereld omgedraaid. De machinist bepaalt dan geheel zelf het tempo waarmee hij rijdt. Van volger wordt de machinist ineens leider.
Die voorgrond-achtergrond afweging zie ik ook terug in mijn eigen werk. De ondersteuning die we vanuit Radar bieden, krijgen we betaald door het zorgkantoor. Mensen met een beperking krijgen indicaties die recht geven op een budget dat ingezet kan worden voor ondersteuning. De regels waaraan je moet voldoen om die budgetten te kunnen inzetten zijn strak en gedetailleerd. Die kun je niet aan je laars lappen, want dan loopt het geld je gewoon weg. Dat heeft geleid tot een centrale sturing van de administratie. Om die te borgen hebben we bijvoorbeeld procesondersteuners. Ze staan de hoofden van onze voorzieningen in Zuid-Limburg bij om te zorgen dat de informatie, die centraal nodig is, er ook echt komt. Ik kan niet anders zeggen, dat dat systeem voortreffelijk werkt. Ik zie focus, enthousiasme en resultaat. Maar tijden veranderen. Wanneer de kabinetsplannen doorgaan krijgen we het budget voor ons werk voor meer dan de helft van gemeenten in plaats van het zorgkantoor. Elke gemeente kan daarbij haar eigen eisen stellen. Dat vraagt dus om een heroverweging van organiseerprincipes. De organisatie per gemeente komt dan op de voorgrond. De centrale sturing van de administratie gaat naar de achtergrond. Je oogst immers wat je zaait. Wat het belangrijkste is, moet het zwaarst wegen. Het voorval bij de NS helpt om in te zien, dat je je zaaigoed bij radicale wijzigingen fundamenteel moet herzien. De les is immers duidelijk: wanneer je een decentrale sturing inzet, is het verstandig om de centrale omroepstem uit te zetten…
Deel dit artikel
Wellicht ken je iemand waarmee je dit artikel wilt delen. Dat kan heel eenvoudig: Kopieer de link en stuur deze via de e-mail toe.
