Probeer niet begrepen gedrag te begrijpen
Zonder samenwerking komt vrijwel niets tot stand. Tegelijkertijd is samen werken best heel lastig. Ik hoef maar te kijken naar mijn eigen activiteiten. Het gaat echt niet allemaal van een leien dakje. Wat is er nu nodig om samenwerking te laten slagen? Met twee collega’s doe ik een niet alledaagse verkenning. Het leidt tot het inzicht dat we veel kunnen leren van ganzen. Voor samenwerking vormen ze een geweldige inspiratiebron.
Pareltjes verkennen
Tijdens een conferentie over partnerschap spreek ik met collegae Kina van Cicero Zorggroep en Monique van de Levantogroep af, dat we samen op verkenning zullen gaan. Elk van ons heeft zo z’n eigen vragen. Wat betekent partnerschap eigenlijk? Hoe kan samenwerking echt lukken? Hoe kan ik de kracht van de ander versterken zonder mijn eigen belang te veronachtzamen? We maken de keuze om op één dag drie pareltjes uit onze eigen organisatie aan elkaar te laten zien. Pareltjes, waar we trots op zijn. Ieder van ons brengt er één in.
Meehelpen met corvee
Monique brengt ons naar het Stadslab in Sittard. Het is een oud gebouw waar kunstenaars in verschillende ruimtes aan hun eigen projecten werken. Hier zijn ook cliënten aan de slag. Ze zorgen voor de lunch en doen corvee in en buiten het gebouw. De contacten met cliënten van andere dagbestedingsprojecten in de buurt zijn ook al gelegd. Integratie ligt nu voor de hand. Cliënten van Levanto glunderen bijvoorbeeld nu al bij de gedachte, dat ze straks van de mooie audiovisuele faciliteiten van hun collega’s van Pergamijn gebruik kunnen maken. Voor onszelf blijft het niet bij luisteren en praten. We worden al snel in een oranje outfit gehesen en helpen mee met corvee.
Niet begrepen gedrag begrijpen
Bij Kina hebben we een gesprek met Rob. Hij is verpleegkundige en vertelt ons over demente ouderen met niet begrepen gedrag, zoals agressie en dwalen. Zijn verhaal is in al zijn eenvoud indrukwekkend: We komen pas echt verder, wanneer we het gedrag proberen te begrijpen. Zoals bij een vrouw die meerdere malen per dag op tal van onverwachte momenten agressief werd. Door te snappen dat dit eigenlijk steeds een verzoek om aandacht is, ontstond er een nieuw perspectief. De begeleiders spraken af om prille signalen om aandacht bewust op te pakken en aandacht te geven. Het leidde tot een wereld van verschil. De agressie verdween naar de achtergrond.
Wat zich aandient, dient zich aan
Zelf breng ik onze begeleiders Ingrid en Simone in positie. Gedurende meer dan 15 jaar hebben ze een cliënt met haar gezin begeleidt. Ze laten prachtig zien hoe het leven zich voltrekt als seizoenen. Soms is er groei en volop zon, dan weer zijn er tegenvallers en dieptepunten. Als begeleiders proberen ze daar steeds zo goed mogelijk bij aan te sluiten. Wat zich aandient, dient zich aan en vormt voor hen het vertrekpunt. In de problemen die opdoemen, zitten altijd ook weer nieuwe uitdagingen. Zo laten ze zien. Met enthousiasme vertellen ze over hun aanpak en het prachtige resultaat. Een gezin, dat steeds meer en steeds beter zelfbewust in de samenleving staat.
Honderd en één voorbeelden
Leuk om te weten, zou je kunnen denken… Maar waar leidt dit nu toe? Zo zijn er toch nog honderd en één voorbeelden te bedenken? Na afloop zeggen we dat ook tegen elkaar. Maar we voegen daar nog iets aan toe.
Rode draad
Vastberaden benoemen we een rode draad: Het gaat er om, dat we de leefwereld van cliënten en begeleiders centraal stellen. Dat gaat niet ontstaan, wanneer we ja zeggen tegen protocollen, maar zodra we ja zeggen tegen elkaar. Dan heb je geen samenwerkingsovereenkomst nodig, maar dat je elkaars verwachtingen tijdig en periodiek deelt en bespreekt.
Ganzenlessen
Alsof het toeval is, sluiten Ingrid en Simone af met een video, die ons meeneemt hoe ganzen samen werken. De ganzenlessen zijn duidelijk:
- ben voor elkaar tot stuwende kracht;
- help elkaar;
- verdeel moeilijke taken;
- moedig elkaar aan;
- ben voor elkaar tot steun;
- gun jezelf en de ander ontspanning en
- zie elkaar op de eerste plaats als partner en niet als concurrent.
Het zijn voor de hand liggende boodschappen, die je zo uit de lucht kunnen plukken door goed te kijken naar een vlucht ganzen.
Zelf de leefwereld instappen
Deze ganzenlessen drukken verwachtingen uit, die je over en weer kunt hebben. Ik merk dat we een zekere schroom hebben om dit soort verwachtingen te benoemen en elkaar hier op aan te spreken. Een samenwerkingsovereenkomst is snel gemaakt en ondertekend. Maar, juist zo’n overeenkomst is een element van de systeemwereld. Echte vooruitgang gaan we pas boeken, wanneer we ook zelf de leefwereld in stappen. Dat vraagt van ons, dat we over en weer helder zijn over wat we van elkaar verwachten. Over wat we wél en wat we niet gaan doen. De ganzentest kan dan helpen.
De ganzentest zelf doen
Je kunt deze ganzentest eenvoudig benutten. Neem bijvoorbeeld de samenwerking met drie van je partners en doe de test. Daarmee krijg je een eerste beeld van de stand van zaken van je samenwerkingsrelaties. Nodig dan de partner, waar mee je de beste score behaalt, uit om samen in een gesprek deze ganzentest te doen. Je gebruikt dan de test als een instrument voor dialoog en reflectie. Aan het einde van de sessie kun je een eerste poging doen om de test om te bouwen tot een plan dat je samen afspreekt.
Concreet gedrag benoemen
In de tweede kolom benoem je dan voorbeelden van concreet gedrag, dat je van elkaar verwacht. ‘We zijn voor elkaar tot stuwende kracht’ kan dan bijvoorbeeld leiden tot de volgende uitspraken:
- ‘Wanneer de ander een voorstel doet, verdiepen we altijd eerst de kansen voordat we naar beren op de weg kijken’;
- ‘Ongevraagd geven we aan de ander suggesties, die mogelijk van dienst kunnen zijn’;
- ‘We betrekken de ander bij nieuwe initiatieven die we zelf nemen’.
Let op, het zijn slechts voorbeelden. Uiteindelijk gaat het erop dat je in jouw specifieke situatie tot een keuze komt.
Stoplichttweets
Doen: Bespreek verwachtingen, die je over en weer van elkaar hebt
Attentie: Wanneer je voelt, dat verwachtingen niet helemaal matchen
Niet doen: Denken voor de ander
Wat je verder kunt doen
- Ken je collega’s voor wie dit artikel heel bruikbaar zou kunnen zijn? Stuur hen dan de link van dit artikel door.
- Heb je feedback of suggesties voor mij of voor medelezers, gebruik dan het commentaarveld onder het artikel om je reactie te geven.
Samen maken we van verbindend leiden de hoofdstroom!
Meer lezen
- Dynamische wereld vereist partnerschap
- De intentie van samenwerking
- Hoofd, buik en hart in samenwerking
- Dit is het leiderschap dat het gemeentebestuur nu nodig heeft
Met medewerking van Silvia Heijnen (redactie) en Bert Vrolijk (copyright foto’s)
