Intervisie is een prachtige manier om samen te reflecteren op je gedrag om daarna een gerichte actie in te zetten. Maar met welke vragen dring je bij intervisie direct door tot de kern?
Ik zet drie meesterlijke vragen op een rij en baseer ze op drie hoofdwetten van verandering. Ze vormen een fantastische aanzet om te komen tot verdieping en verkenning, die je in tal van situaties kunt toepassen.
Drie meesterlijke vragen
Dit zijn de vragen:
- Welk gedrag verwacht je van je medewerkers en hoe lukt het om zelf al dat gedrag als voorbeeld te laten zien?
- Wat is jouw wake-upcall? Wanneer merkte je dat er een gat zit tussen wat je doet en wat je eigenlijk wilt doen?
- Waar zie je weerstand om je heen? Wat kun je doen om die weerstand als energie te zien?
Drie hoofdwetten van verandering
Ik wil je graag meenemen met mijn gedachte dat deze vragen er écht toe doen. Een voor een pak ik ze vast en verbind ik ze met drie hoofdwetten van verandering:
- Hoofdwet 1: Je oogst wat je zaait
- Hoofdwet 2: Je gaat het pas zien als je het door hebt
- Hoofdwet 3: Weerstand is energie
1e Hoofdwet: Je oogst wat je zaait
De 360-gradenfeedback die ik enkele jaren geleden bij Radar deed, herinner ik me nog goed. De kritische vraag was of ik wel voldoende aansluiting hield bij medewerkers die niet willen, niet kunnen of nog niet kunnen. We vroegen ons af, wat ik nu het beste zou kunnen doen om die aansluiting te borgen. Na een aantal omzwervingen kwamen we tot een heldere conclusie. Ik zou in de contacten van alledag ‘gewoon’ aansluiting moeten realiseren door wat er leeft en speelt op tafel te krijgen. Ik zou dat kunnen doen door open te staan voor signalen van de mensen met wie ik ben en die te benoemen. Ook zou ik wat erbij mezelf leeft en speelt, begripvol moeten inbrengen. Daarnaast zou het helpen, als ik duidelijk zou zijn over de eerste actie die naar aanleiding van het overleg gaat plaatsvinden.
Present zijn
Ik zou dit ook anders kunnen zeggen: eigenlijk is de vraag aan mij om present te zijn. Daarmee zijn we weer terug bij de kern. Want ‘present zijn’ is juist datgene wat we van al onze medewerkers verwachten. De uitkomst van mijn 360-gradenfeedback kun je dus ook eenvoudig zo vertalen: ‘Frans, doe dat wat we van iedere medewerker verwachten.’ Verwacht je een bepaald gedrag van je medewerkers dan zul je daar als leiding in moeten voorgaan.
Dat is de eerste hoofdwet van veranderen: je oogst wat je zaait. Eigenlijk is de vraag: welke oogst verwacht je en is dat wat je zelf zaait daarmee in overeenstemming?
Kortom: welk gedrag verwacht je van je medewerkers en hoe lukt het om zélf al dat gedrag als voorbeeld te laten zien? Zo toets je jezelf in welke mate je voldoet aan de eerste hoofdwet van verandering ‘je oogst wat je zaait’.
2e Hoofdwet: Je gaat het pas zien als je het door hebt
Ik kijk terug op de analyse die ik deed toen ik burgemeester was van Maasbracht. Gedurende drie dagen hield ik minutieus de gesprekken bij die ik voerde. Wanneer ik mijn gesprekken analyseer, val ik bijna van mijn stoel. Ik constateer dat de uitkomst van die gesprekken vrijwel geheel in overeenstemming is met datgene wat ik van tevoren bedacht heb. Met andere woorden: eigenlijk weet ik dus uitstekend ervoor te zorgen dat elk gesprek precies dat oplevert wat ik graag wil hebben.
Kracht en energie van mensen
Ik realiseer me wat dat betekent… Ik maak in het geheel geen gebruik van de kracht en energie van de mensen met wie ik in gesprek ben en dat is wel het laatste wat ik wil. Ik wil juist de inbreng van iedereen aan bod laten komen. Ik zie in dat iedereen ertoe doet. Die inbreng wil ik zo verbinden dat we tot uitkomsten komen die we vooraf niet zouden kunnen bedenken. Dan gaat het er niet om dat ik geregeld krijg wat ik vooraf bedacht heb, maar dat we samen komen tot meerwaarde.
Een koude douche
Mijn conclusie kan niet anders zijn dan dat ik dat gedurende die drie dagen in het geheel niet heb weten te bereiken. Dat is een koude douche. Ik ben uiterst vriendelijk en breng mijn opvattingen met respect. Maar dat is slechts camouflage voor wat er echt aan de hand is. Mijn reflectie is eigenlijk een wake-up call. Ineens zie ik het en heb ik door wat er gebeurt. Het is de tweede hoofdwet van veranderen. Je gaat het pas zien als je het doorhebt.
Je gaat het pas zien als je het doorhebt
Kortom: Wat is jouw wake-upcall? Wanneer merkte je dat er een gat zit tussen wat je doet en wat je eigenlijk wilt doen? Zo toets je jezelf in welke mate je voldoet aan de tweede hoofdwet van verandering ‘je gaat het pas zien als je het doorhebt’.
3e Hoofdwet: Weerstand is energie
Een aantal jaren geleden was de Goede Vrijdag een heikel thema bij Radar. Het was oorspronkelijk een extra vrije dag. In overeenstemming met de Ondernemingsraad (OR) was die dag gedurende een periode van drie jaren geschrapt. Daarna zou een evaluatie volgen. We verzuimden die evaluatie tijdig in te brengen. De OR accepteerde dat niet en constateerde dat de vrije dag heringevoerd kon worden. Ik baalde daar enorm van. Juist in deze tijden van bezuiniging wilden we nabijheid bij cliënten realiseren. Dan is dit een volstrekt verkeerd signaal. Maar ik had geen poot om op te staan. De OR stond in haar recht. We waren te laat.
Fantastisch voorbeeld
Wat daarna gebeurde vind ik een fantastisch voorbeeld van hoe je in weerstand energie kunt zien. Mijn gevoel leg ik neer bij de OR. Ik vertel erbij dat het me niet om het bedrag gaat dat gemoeid is met de vrije dag. De vrije dag zou ons €100.000,- kosten. Die zou best beschikbaar kunnen zijn om goede plannen te financieren. Maar om die te laten verdampen door aan iedereen weer een extra vakantiedag te geven, vond ik niet te verkroppen.
Verschillende opvattingen
Mijn inbreng is aanleiding tot een dialoog, waarin opvattingen van verschillende kanten op tafel komen. Ruim een uur verder ligt er een alternatief op tafel dat ter plekke in de vergadering is ontstaan. De Goede Vrijdag gaat niet door als vrije dag. We zetten een bedrag van €100.000 in om te investeren in extra deskundigheidsbevordering en loopbaanbegeleiding voor medewerkers. Over de precieze invulling zullen we de komende tijd afspraken maken. Uitgangspunt is dat we medewerkers, die last gaan krijgen van de aangekondigde landelijke bezuinigingen, extra helpen.
Vanuit het hart met een luisterend oor
De uitkomst van dit overleg vind ik super. Daar waar het eerst leek te gaan om een welles-nietes kwestie over een vrije dag, komen we tot overeenstemming om extra investeringen te doen in het grootste goed dat we hebben: onze medewerkers. Toen ik mijn verhaal begon tijdens de bijeenkomst had ik geen andere agenda dan te vertellen wat ik vond en wat ik voelde. Ik had geen alternatieven op zak. Ook niet ergens verborgen. Mijn verhaal kwam vanuit mijn hart en vond een luisterend oor.
Weerstand wordt energie
Wat ik eerst als weerstand zag, bleek – toen ik mijn eigen gedachten open op tafel legde – helemaal geen weerstand te zijn. Dat is de derde hoofdwet van veranderen: zie weerstand als energie.
Kortom: Waar zag je de afgelopen week weerstand? Wat kun je doen om die weerstand als energie te zien? Zo toets je jezelf in welke mate je voldoet aan de derde hoofdwet van verandering ‘zie weerstand als energie’.
3 hoofdwetten en 3 intervisie vragen
Samengevat zijn dit de vragen, waarmee je met intervisie direct doordringt tot de kern. Dat is heel logisch omdat ze gebaseerd zijn op de hoofdwetten van verandering.
Hoofdwet 1: Je oogst wat je zaait
Welk gedrag verwacht je van je medewerkers en hoe lukt het om zelf al dat gedrag als voorbeeld te laten zien?
Hoofdwet 2: Je gaat het pas zien als je het door hebt
Wat is jouw wake-upcall? Wanneer merkte je dat er een gat zit tussen wat je doet en wat je eigenlijk wilt doen?
Hoofdwet 3: Weerstand is energie
Waar zie je weerstand om je heen? Wat kun je doen om die weerstand als energie te zien?
Conclusie
Wil je verdieping krijgen in intervisie over veranderingen dan kun je op basis van deze drie hoofdwetten van verandering evenzoveel vragen stellen:
- Over je voorbeeldgedrag.
- Over je wake-upcall.
- Over hoe je tegen weerstand aankijkt.
Die vragen brengen je bliksemsnel tot de kern. Het zijn dan ook meesterlijke vragen.
