Hoe krijg ik anderen mee? Waarom is er zoveel weerstand? Hoe overwin ik die weerstand? Wellicht zijn dit op dit moment wel de meest gestelde vragen van ambitieuze wethouders, directieleden, bestuurders, beleidsmedewerkers en programmamanagers in het sociale domein. Het zijn echter de verkeerde vragen. Als je verandering wilt realiseren, moet je namelijk niet bij anderen, maar bij jezelf beginnen.
Hoe krijg ik anderen mee?
De vragen zijn overigens heel goed te begrijpen. Je wilt niet in de transitie blijven steken. Je wilt een beweging maken, die leidt tot een blijvende verandering. De leefwereld, preventie en totaaloplossingen vóórop in plaats van de systemen, de indicatie en schotten tussen hulpverleners. Maar wanneer het al zo moeilijk is om in je eigen organisatie deze beweging tot stand te brengen, hoe moet dat dan in samenwerking met andere? Natuurlijk, je hebt een groepje mensen om je heen, die dit helemaal met je meevoelen. Maar hoe krijg je de rest mee?
Weerstand tegen verandering?
Herken je je in deze positie? Dan biedt het gedachtegoed van Robyn Thomas en Cynthia Hardy je een kans om uit deze worsteling te komen. ‘Hoe gaan we om met weerstand tegen verandering?’ vragen zij zich af.
Ze benoemen de twee meest gangbare wijzen van denken. De eerste is de gedachte dat je weerstand moet zien te overwinnen. De tweede is die, waarbij we juist tegenovergesteld redeneren en we de weerstand omarmen. Thomas en Hardy maken duidelijk dat beide denkkaders uitgaan van de vooronderstelling dat degene die eigenaar is van de verandering bepaalt wat weerstand is en wat niet.
Met een verwrongen beeld kijken
Wanneer je bij anderen weerstand ziet, dan plaats je je eigen waarheid boven die van de anderen. Of je je nu verzet tegen die weerstand of dat je haar juist omarmt. In beide gevallen blijf je de bijdrage van de ander als weerstand zien. Je zet je eigen perspectief centraal.
Van waaruit kijk je?
Thomas en Hardy maken duidelijk, dat je zo vanuit een verwrongen beeld naar de werkelijkheid kijkt. Je plaatst jezelf in het centrum van de wereld en bepaalt van daaruit wat weerstand is en wat niet. In werkelijkheid vertegenwoordigt iedereen op het ene moment kracht en op het andere moment weerstand. Sterker nog: eenzelfde positie kun je vanuit het perspectief van de één als kracht en vanuit het perspectief van de ander als weerstand zien.
De Friese singer-songwriter Daniel Loheus zegt het in ‘Hier kom ik weg’ speels en heel treffend: ‘Jij woont hier ver vandaan’, zeggen ze elders in het land. Dan zeg ik: ‘Insgelijks, u ook, a’j ‘t zien van dizze kant’…
Weerstand wordt energie
Zowel het overwinnen van weerstand als het omarmen ervan doet onrecht aan de praktijk van alledag: kracht gaat rond in een complex web van mogelijke actoren, die allemaal een plek in dat web hebben. De uitkomst ervan is situatie-gebonden en niet vooraf te bepalen.
Wanneer je zo tegen weerstand aankijkt, gebeurt er iets heel bijzonders. Weerstand ga je als energie zien. Er zijn geen verstoringen meer. Wat zich aandient, dient zich aan en daarmee ben je in interactie. Met als intentie om de aanwezige krachten te verbinden. Verstoringen als energie zien, is dan ook niet voor niets een van de tien ankers van vertrouwen van nieuw leiderschap
De verkeerde vraag
De vraag ‘hoe krijg ik de anderen mee?’ is dus de verkeerde vraag. Alleen al door die vraag te stellen ga je ervan uit dat jij de weg weet en dat anderen alleen nog maar hoeven te volgen. In plaats daarvan zou je vragen moeten stellen die gebaseerd zijn op gelijkwaardigheid en wederkerigheid. Wat zijn hún drijfveren? Tegen welke problemen lopen zíj aan? Wat kan ik voor hen betekenen? Wat verwachten ze van mij? Hoe kijken ze aan tegen mijn drijfveren? Wat zit hen dwars? Hoe kan ik hun ambities en acties verbinden met die van mijzelf?
De zekerheid loslaten
Natuurlijk is dat gemakkelijker gezegd dan gedaan. Wat doe je dan met dat Raads- of Collegebesluit waarin harde deadlines neergezet zijn? Moet je de geplande uitrol van het programma, waar je verantwoordelijk voor bent, dan maar aan je laars lappen? We gaan toch niet keer op keer onze doelen bijstellen? Wat is dan nog ons houvast?
Het vraagt om de zekerheid los te laten, dat jij alléén op het goede pad zit. Ik weet dat dit niet gemakkelijk voelt. Maar wanneer er één plek zou zijn, waar je juist dit van inspirerende bestuurders en ambtenaren mag verwachten, is dat dan niet het sociale domein?
Bij jezelf beginnen
In het sociale domein verwachten we van hulpvragende inwoners, hun netwerk, de professionele zorgmedewerkers en hun directies om te transformeren. We vragen het van alle mensen om ons heen. Misschien is dat wel de paradox die geldt voor alle ambitieuze wethouders, directieleden, beleidsmedewerkers en programmamanagers in het sociale domein. Wil je dat anderen blijvend veranderen, dan moet je bij jezelf beginnen. Door weerstand als energie te zien.
Vallen en opstaan
Dat is niet eenvoudig. Op de eerste plaats omdat het niet vanzelf gaat. Het gaat met vallen en opstaan. Op de tweede plaats omdat het anders is dan wat gangbaar is. Je roeit tegen de stroom in. Juist daarom lijkt het me van groot belang om ervaringen te delen, die inspiratie geven om verandering bij jezelf te laten beginnen. Ik nodig je dan ook van harte uit om je reactie te geven in het commentaarveld bij dit blog. Je kunt me ook een e-mail sturen: frans.wilms@leiderschapsdomeinen.nl
Wat je verder kunt doen
- Ken je collega’s voor wie dit artikel heel bruikbaar zou kunnen zijn? Stuur hen dan een link van dit artikel door.
- Heb je feedback of suggesties voor mij of voor medelezers, gebruik dan het commentaarveld onder het artikel om je commentaar te geven.
Samen maken we van verbindend leiden de bovenstroom!
Meer lezen
- Op weg naar een 5.0 organisatie
- De tien ankers van vertrouwen voor nieuw leiderschap
- Hoe je deze vier presentievalkuilen kunt vermijden
- Nieuw leiderschap is nog niet zo eenvoudig
- 10 Leiderschapslessen- en vragen
- Leiderschapsstijlen: synergie – versus managerial leiderschap
Een eerdere versie van dit blog verscheen in ‘Limburg, waar het bloeit, waar het kraakt’.
