We beschikken over allerlei fantastische concepten over leiderschap. Er zijn managementboeken te over. En toch lijkt het alsof we de essentie niet te pakken hebben. Wanneer het gaat over leiderschap, gaat het niet over anderen, maar over onszelf. Verandering begint bij jezelf. Dát is volgens mij de essentie. Wijzelf zijn het grootste probleem. En de grootste uitdaging…
Zo lang vraagstukken nog simpel en ingewikkeld zijn, kun je deze met logica oplossen. Met autoritair en managerial leiderschap kun je dan heel ver komen. Zodra vraagstukken echter complex worden en de omgeving chaotisch is, gaat dat niet meer. Dat is juist nu het geval. Dan is ander leiderschap nodig. Dan is verbinding en presentie geboden. Je gaat samen op weg zonder dat je de toekomst precies kent.
Hoe vermijd je de dominante reflex van top-downdenken? Wat kun je doen? Wat geeft houvast te midden van alle dynamiek?
Ik schets tien ankers van vertrouwen in tien achtereenvolgende berichten.
Dit is het tweede anker: Verandering begint bij jezelf
Op weg naar de bedoeling
In hun klassieker ‘Verdraaide organisaties’ houden Wouter Hart en Marius Buiting een pleidooi om de echte bedoeling van organisaties weer centraal te stellen. Ze concluderen dat de systeemwereld dominant is. Dat die de leefwereld domineert en uiteindelijk de werkelijke bedoeling van organisaties wegdrukt.
Ze maken duidelijk dat het nodig is om deze logica om te draaien. Starten vanuit de bedoeling en van daaruit de leefwereld inrichten is dan de eerste stap. Vervolgens is het aan de systeemwereld om daar dienend en ondersteunend aan te zijn.
Ze draaien de pijl om. De drijvende kracht gaat dan niet van systeemwereld naar leefwereld naar bedoeling, maar andersom. Van bedoeling naar leefwereld naar systeemwereld.
Door verandering jezelf opnieuw uitvinden
Dat heeft voor leiders ingrijpende consequenties. In de systeemwereld kun je het naar hartenlust hebben over van alles en nog wat, zonder dat het ooit over jezelf gaat. Zodra je de leefwereld in stapt, neem je jezelf echter mee. Dan kun je er niet meer buiten blijven staan als een observator, facilitator of manager. Dan zou je jezelf namelijk per definitie weer buiten de leefwereld plaatsen.
Vier alternatieven
In feite heb je vier alternatieven: volgen, vechten, vluchten of veranderen. Je kunt kiezen voor volgen. Dan pas je je aan en beweeg je mee. Je kunt ook de strijd aangaan en je verzetten. Je gaat dan vechten. Je kunt ook alles uit de weg gaan. Je kiest voor vluchten. In deze gevallen handhaaf je bij jezelf de status quo. Je komt niet tot een interne vernieuwing. Dat komt pas, wanneer je ervoor kiest om ook jezelf opnieuw uit te vinden en te veranderen.
Bij Volgen en Vluchten beschouw je de situatie als vaststaand en wil je je niet aanpassen. Bij Vechten wil je jouw waarheid opleggen. Het alternatief is Veranderen. Je zet dan van binnenuit een beweging in. Je doet interventies die bij jezelf beginnen.
Ruimte ontstaat zodra je de pijl omdraait
Ben je de fotograaf of sta jezelf op de foto? Dat is de kernvraag.
Zie je een landschap verschuiven of zie je jezelf bewegen binnen het landschap? Wanneer het gaat over leiderschap, gaat het dus niet in eerste instantie over de ander, maar over onszelf.
Je blijft in je eigen gevangenis, zolang je blijft denken, dat het aan jouw omgeving ligt. Zodra je je realiseert dat jíj – en alleen jíj – het verschil kunt maken ontstaat ruimte. Ruimte om een verpopping te maken van rups tot vlinder.
Vragen die je je kunt stellen:
- Wat is jouw favoriete overlevingsstrategie: vechten, vluchten of volgen?
- Ben je meestal de fotograaf of sta jezelf op de foto?
- Breng je jezelf als persoon in?
- Hoe lang geleden is het dat je feedback kreeg over hoe jij het anders kunt doen?
Wat je verder kunt doen
- Ken je collega’s voor wie dit artikel heel bruikbaar zou kunnen zijn? Stuur hen dan de link van dit artikel door.
- Heb je feedback of suggesties voor mij of voor medelezers, gebruik dan het commentaarveld onder het artikel om je reactie te geven.
Samen maken we van verbindend leiden de hoofdstroom!
Meer lezen
- Het samenvattende artikel met alle tien ankers kun je hier lezen: ‘De tien ankers van vertrouwen voor nieuw leiderschap’.Dit artikel is ontleend aan het boek ‘Groeien in leiderschap. Begin bij jezelf en doe het samen.’ Je kunt het boek hier bestellen.
Colofon: Afbeelding: Pepermuntconcepts (uit boek ‘Groeien in leiderschap’) / Foto: Bert Vrolijk
